Skrue McDucks liv og levnet

av Don Rosa

Egmont Kids Media, 2016

Skrue McDuck er for meg den mest samansette og interessante anda av alle karakterane i Disneyunverset. Han blir oftast framstilt som sur og gjerrig, men alle som har lese nokre seriar veit at Skrue er mjuk på botnen, og at han har tent formua si gjennom ærefullt, hardt arbeid.

Skrue McDuck vart skapt av meisteren Carl Barks i 1947, alle vaksne i Noreg har eit forhald til "den gode teiknaren" frå oppveksten. Skrues reiser rundt om i verda vart alltid skildra med overraskande riktige fakta, så vi lærte faktisk litt når vi las teikneseriar.

Den "nye gode teiknaren", Don Keno Rosa, vaks også opp med Carl Barks sin Skrue McDuck. Don Rosa har heile tida basert  historiene sine på Carl Barks sitt forteljarunivers. Teikningane hans er utruleg detaljrike, og historiene er støtt bra.

Skrue McDucks liv og levnet er ei heilt spesiell historie. Ho kom ut i tolv kapittel mellom 1991 og 1993. Don Rosa har gått grundig gjenom alle Skruehistoriene til Barks og leita fram, og kronologisert, kvar einaste kjensgjerning om Skrues tidlige liv. Fann han ein referanse om noko som helst som Skrue har vore med på, blir dette utdjupa ein eller annan stad i serien. Don Rosa har også lagt utruleg mykje arbeid i å lesa seg opp på historiske fakta, sjølv eit bakgrunnsbilete av gullgravarbyen Dawson frå 1898 har ekte namn på hotell, butikkar, saloonar, til og med tannlegen sitt namn stemmer.

Teikneseriane til Carl Barks og Don Rosa er nesten alltid "utu hyllun" her hos oss, ungane elskar fortsatt denne fantastiske kulturarven. Eg trur at også vaksne som har trudd dei er for vaksne for nyare historier frå Andeby, vil ha stor glede av å lesa denne praktutgåva av ein teikneserie. Gjennom nesten 450 sider får vi dei 12 originale kapitla, nokre tilleggskapittel, tidslinje for Skrue sitt liv, utgjevingsdata, utdjupning av referansar til Carl Barks-historier, samt introduksjon til kvart kapittel av sjølvaste Don Rosa.


Are Flaten
Lom folkebibliotek

Therese Bertheau : tindebestigerske og lærerinde

av Anne-Mette Vibe
Fri flyt, 2016

Therese Bertheau (1861-1936) var en kvinnelig fjellpioner og den første kvinnen til å bestige Store Skagastølstinden, «Storen», i 1894.

Hun levde i en tid hvor kvinner fikk nye rettigheter og muligheter i samfunnet. Forfatter Anne-Mette Vibe har skrevet biografien om tindebestigersken og lærerinden, som i likhet med andre kvinner i sin samtid klatret i lange skjørt og små hatter.

Boken om Therese kom ut for første gang i 2012 som et hefte utgitt av Universitetsbiblioteket i Oslo. Det ble et referanseverk både i fjell- og kvinnehistorien. Therese Bertheau - Tindestigerske og Lærerinde er en utvidet utgave med nye kapitler og bilder.

Det er en fin liten bok som gjerne kan leses av de som er glad i fjellet. Boken kan også leses som kvinnehistorie i et fjellperspektiv; om hvordan de første kvinnene begynte å ta del i en ellers så mannsdominert sfære med fjellvandring og tindebestigning.

Nyt boken og bruk den gjerne som inspirasjon til egne fjelleventyr.

May Britt Josten
Sel bibliotek

Far din

av Bjørn Ingvaldsen
Gyldendal, 2016

Det lille bygdesamfunnet lever i fred og fordragelegheit, dei fleste jobbar på fabrikken og har eit bra liv.

Men - så blir den lille bygda råka av ei tjuveribølge.

Leo kjem heim frå skulen ein heilt vanleg dag. Det står ein framand bil i gata. Ein nysgjerrig, skadefro og sensasjonslysten nabo seier: «Politiet er her, og dei har arrestert far din». Bygdesamfunnet får raskt greie på kva faren til Leo har gjort. Han har stole ting på fabrikken der han jobbar, og han har stole ting heime hjå venner og kjente.

Faren er ein tjuv -  no er han arrestert - Leo og mora har ikkje ant nokon ting.

“Jeg trakk pusten. Mamma så ikke på meg. Hun så mot TV-en. Jeg så på mamma.
- Har han stjålet TV-en vår?
- Vet ikke.
- Stolen din?
- Vet ikke. Sikkert.
- Er alt vi eier, stjålet? Klærne mine? Spillene? Senga mi?
- Jeg vet ikke. Ikke alt. Noe, kanskje.
- Tar politiet alt vi eier?
Mamma snudde seg mot meg, så på meg.
- Alt vi eier? sa hun. Alt vi eier? Vi eier ikke noe. Alt sammen har den jævelen stjålet.”

Politiet tek med seg sykkelen som Leo fekk til bursdagen sin, den er tjuvgods. Bestekompisen Roger held seg plutseleg unna. Bygdesamfunnet rottar seg saman mot den lille familien. Klassekameratane mobbar og dei må flytte frå huset dei bur i – det er fabrikken som leiger ut husa til arbeidarane sine.

Heldigvis viser det seg at det finst gode menneske også - og at det finst håp.

Boka er ein ungdomsroman som absolutt kan lesast av vaksne. Den er lett å lese, men ikkje fullt så lett å fordøye. God bok!

Sigrun Eide

Skjåk folkebibliotek

Jeg heter Lucy Barton

av Elizabeth Strout

Press, 2017

Og jeg tenkte: Jeg skal skrive, og så kommer ikke folk til å føle seg så alene!

Det er tredjeklassingen Lucy Barton som tenkjer dette. Etter skulen sit ho att i klasserommet og les bøker og bestemmer seg for å bli forfattar. Heime har dei ikkje bøker. Ikkje TV, varme og nesten ikkje mat heller. Vi er i Midtvesten på sekstitalet. Lucy bur saman med mora, faren som er krigsveteran og to sysken i onkelen sin garasje utanfor småbyen Amgash, Illinois, langt frå folk, med mais- og soyabønneåkre på alle kantar. Familien Barton går for å vera særingar. Lucy kjenner seg aleine, og oppvekstvilkåra er harde. Iblant blir ho stengt inne i faren sin truck, stundom vankar det slag, og The Thing som ho kallar det, er noko unemneleg.

Men Lucy som kjem "frå ingenting", som svigermora uttrykkjer det i bryllupet hennar, lykkast med planane sine. Ho legg ut på ei durabeleg klassereise, tek utdanning på universitetet, blir forfattar og etablerer seg i New York City med ektemann og to døtre.

Etter ein operasjon får ho ein langvarig infeksjon og må vera på sjukehuset i ni veker. Lucy har ikkje hatt kontakt med familien heime i Amgash på fleire år, men plutseleg ein dag sit mora ved sjukesenga. Det er dei fem døgna på sjukehuset med mora og samtalene dei to fører, som er essensen i romanen. Dei sirklar rundt grauten, held seg til trygge samtaleemne som "bygdesladder" om korleis det har gått med dei andre i nabolaget. På famlande vis søkjer dei nærleik og kjærleik gjennom samtalene, held seg til det som bitt saman og unngår det som skil. Trass avstanden og den grove omsorgsvikten ho var utsett for, elskar Lucy mora si. Noko uttalt kjærleikserklæring frå henne får ho aldri, men kanskje er det nærveret og lyden av mora si stemme som tel mest:

It was the sound of my mother's voice I most wanted. What she said didn't matter.

Jeg heter Lucy Barton er usentimentalt fortalt, fort lese, seint gløymt. Boka var blant dei nominerte til den prestisjetunge Bookerprisen 2016. For romanen Olive Kitteridge vann Elizabeth Strout Pulitzerprisen 2009. Omsett av Hilde Rød-Larsen. 


Rita Mundal
Lom folkebibliotek